Week No. 1 : TRADE INTRODUCTION AND SAFETY (ટ્રેડ પરિચય અને સલામતી)

Lesson 1 : Introduction of ITI and Trade Importance (ITI નો પરિચય અને ટ્રેડનું મહત્ત્વ)

Introduction (પરિચય)

• બીજા વિશ્વયુધ્ધ પછી ઇ.સ. 1947માં આપણો દેશ આઝાદ થયો, ત્યારે દેશમાં ઉદ્યોગો માટે કુશળ અર્ધકુશળ કારીગરોની જરૂરીયાત પડી. આ સંદર્ભમાં કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા કારીગરોની અછતને પહોંચી વળવા માટે કારીગર તાલીમ યોજનાની શરુઆત કરવામાં આવેલી. આઝાદી પછી આજ દિન સુધીમાં ઓદ્યોગિક ખુબ ભવિષ્યમાં થતો રહેશે. અપવિસરાઇ ગયો છે અને વિકાસમાં સિંહફાળો છે. રાજ્યની શિક્ષણ પધ્ધતિ અનુસાર ધોરણ-10 અને 12ની વાર્ષિક પરીક્ષા પાસ કર્યા બાદ વિદ્યાર્થીઓ પોતપોતાની કાબેલીયત તથા પસંદગી પ્રમાણે જુદી જુદી શાખાઓમાં પ્રવેશ મેળવે છે. દરેક વિદ્યાર્થીઓ માટે સારી શાખાઓમાં પ્રવેશ મેળવવો અને લાંબા સમયગાળા સુધી અભ્યાસ કરવો તથા ત્યાર બાદ રોજગારી મેળવવી શકય હોતી નથી. આવા વિદ્યાર્થીઓ માટે કેન્દ્ર સરકારના સ્કીલ ડેવલોપમેન્ટ એન્ડ એન્ટરપ્રીન્યોરશીપ મંત્રાલય હસ્તકની ડાયરેકટર જનરલ ઓફ એમ્પ્લોયમેન્ટ એન્ડ ટ્રેઇનીંગ, ન્યુ દિલ્હી (ડી.જી.ઈ.ટી.) દ્વારા કારીગર તાલિમ યોજના ચલાવવામાં આવે છે.
• સરકાર આ યોજના દ્વારા દેશ તથા રાજ્યમાં ચાલતા વિવિધ ઉદ્યાગો અને સેવા ક્ષેત્રને કુશળ કારીગરો ઉપલબ્ધ કરાવવાનો હેતુ રાખે છે. આ યોજના દ્વારા ઉમેદવારો વિવિધ ક્ષેત્રે વિકસતી જતી ટેકનોલોજી અંગે તાલિમ મેળવી રોજગારી તથા સ્વરોજગારી મેળવી શકે છે. કારીગર તાલિમ યોજના હેઠળ નેશનલ કાઉન્સીલ ફોર વોકેશનલ ટ્રેનીંગ (એન.સી.વી.ટી.) પેટર્નના વ્યવસાયો તથા રાજ્યકક્ષાના ગુજરાત કાઉસિલ ઓફ વોકેશનલ ટ્રેનીંગ (જી.સી.વી.ટી.) પેટર્ન હેઠળના વ્યવસાયોનો સમાવેશ થાય છે. આ તમામ વ્યવસાયોનું સંચાલન ઔધોગિક તાલિમ સંસ્થાઓ, સરકારી ટેકનીકલ હાઇસ્કુલો વગેરે દ્વારા થાય છે.
• કારીગર તાલીમ યોજના અંતર્ગત વેલ્ડર, ડિઝલ મીકેનીક, ટ્રેકટર મીકેનીક, કોપા, ગુજરાતી સ્ટેનો, આર્મેચર મોટર વાઇન્ડીંગ વગેરે 1 વર્ષના સમયગાળા માટે અને ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ મીકેનીક, ઈન્ફોર્મેશન એન્ડ કોમ્યુનિકેશન ટેક્નોલોજી સિસ્ટમ મેન્ટેનન્સ, ઇલેક્ટ્રોનિકસ, ઇલેકિટ્રશ્યન, વાયરમેન, ફિટર, ટર્નર, મશીનિષ્ટ, રેફ્રિજરેશન મીકેનીક વગેરે 2 વર્ષના સમયગાળા માટે ચાલતા વ્યવસાયો છે.
• ઔદ્યોગિક તાલિમ સંસ્થામાં પ્રવેશ મેળવ્યા બાદ ઉમેદવારે નીચે મુજબના સામાન્ય નિયમો ધ્યાનમાં રાખવાના હોય છે.

1. આઈ.ટી.આઈ.માં 1 વર્ષ અને 2 વર્ષના દરેક વ્યવસાયની ફાયનલ પરીક્ષા દર વર્ષના અંતે લેવામાં આવે છે.
2. પરીક્ષામાં બેસવા માટે કામકાજના દિવસોની ગણતરી કરીને તાલીમાર્થીની હાજરી 80% પુર્ણ થાય તે અત્યંત જરુરી છે. ઓછી ટકાવારી ધરાવતા તાલીમાર્થી પરીક્ષામાં બેસી શકતા નથી.
3. દરેક તાલીમાર્થીએ ટ્રેડને સંબંધિત વિષયવાર ટર્મવર્ક બનાવવાનું રહે છે.
4. સંસ્થામાં લેવાયેલ માસિક પરીક્ષામાં મેળવેલ ગુણ તથા દરેક માસમાં કરેલા કામને આધારે તાલીમાર્થીને સેશનલ ગુણ આપવામાં આવે છે, જે ફાઈનલ પરીક્ષાના માર્કસમાં ઉમેરાય છે. આ ઉપરાંત બીજા જરુરી નિયમોની માહિતી તાલીમાર્થીને પોતાના ટ્રેડ ઈન્સટ્રકટર પાસેથી ઉપ્લબ્ધ થાય છે.

Importance of Trade in the Development of Industrial (ઔદ્યોગિક વિકાસમાં ટ્રેડનું મહત્ત્વ) :

• ઉદ્યોગ જગતમાં ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટેશનને કોઇ પણ ઇન્ડસ્ટ્રીઝનું હ્રદય ગણવામાં આવે છે. આપણા દેશમાં જુદા જુદા ક્ષેત્રમાં ઉત્પાદન કરતી ઘણી ઇન્ડસ્ટ્રીઝ આવેલી છે, જેવી કે કેમીકલ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ, ફર્ટીલાઈઝર ઇન્ડસ્ટ્રીઝ, સિમેન્ટ ઇન્ડસ્ટ્રી, પેટ્રોલિયમ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ, પ્લાસ્ટીક ઈન્ડસ્ટ્રીઝ, ફાર્માસ્યુટિકલ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ, પાવર ઈન્ડસ્ટ્રીઝ વગેરે. દરેક ઇન્ડસ્ટ્રીઝમાં નાનામોટા પ્રોસેસ પ્લાન્ટ હોય છે. આ દરેક પ્લાન્ટમાં ચાલતી પ્રોસેસને સફળતાપુર્વક પુર્ણ કરવા માટે તેના મેઝરમેન્ટની અને ઓટોમેટિક કંટ્રોલની જરૂરીયાત રહે છે. આ હેતુ માટે દરેક પ્રોસેસ પ્લાન્ટમાં જુદા જુદા મેઝરીંગ, રેકોર્ડીંગ અને કન્ટ્રોલીંગ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટની જરૂરીયાત રહે છે. પ્રોસેસને સફળતાપુર્વક ચલાવવા માટે આ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટની કાર્યદક્ષતા જળવાઇ રહે તે જરુરી છે. આ ઉપરાંત ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટસમાં ખરાબી આવે તો તેનું સમારકામ જરુરી છે, જેની સીધી અસર ઉત્પાદન ઉપર થાય છે. આમ, દરેક ઇન્ડસ્ટ્રીઝમાં જુદા જુદા ઇન્સટુમેન્ટના મેન્ટેનન્સ અને રીપેરીંગ માટે ઇન્સટ્રુમેન્ટ મિકેનિકન જરૂરીયાત રહે છે.

Semester - 1

(1) Mechanical: (Bench Work)

* Basic hand tools

* Precisin Measuring Instruments

* Fastening devices

* Screw threads.

* Drill, Tap and Die

* Pipes

(2) Basic Electricity

* Magnetism 

* Current, voltage, Resistanse

* Different circuits 

*Ohms law & kirchhoff's law

* Cells 

* Capacitors 

* AC & DC electricity

* Transformers

* Soldering

(3) Electrical Measuring Instruments

* Moving Iron Instruments

* Megger

* Moving Coil Instruments

* Power measuring Instruments

* Bridge Circuits

Semester - 2

(1) Industrial Electronics

* Semiconductors Transistors PCBs ICs

* Rectifiers Filters Voltage Regulators

* Power supplies Amplifiers Oscillators

(2) Digital electronics

* Number systems 

* Adders 

* flip flops 

* Encoder & Decoder Digital meters

* A/D & D/A converters 

* Cathod ray oscilloscope

(3) Computers

(4) Microprocessors

Semester - 3

(1) Instrumentation Fundamentals

(2) Motion Measurement

(3) Pressure Measurement

* Sensors 

* Transducers Low & High Pressure Measuring Instruments

(4) Flow Measurement

* Primary and secondary measuring devices

* Variable area Instruments

* Open channel Flow devices

*Positive Displacement Meters

* Other flow meters

(5) Level Measurement

* Pressure Head Instruments

* Electrical Methods

* Solid Level Measurement

(6) Temperature Measurement

* Bimetallic and Filled system Thermometers

* Electrical Temperature Instrumets

* Pyrometry

Semester 4

(1) Recorders and Controllers

(2) Programmable logic controllers

(3) HART, Networking, SCADA, DCS

(4) Final control Elements

(5) Basic Hydraulics and Pneumatics

(6) Directional Control valves

(7) Analytical Instruments

🙏🙏🙏👉👉👉